Tag: emocje

Skąd wiemy, że dziecko ma depresję? Czas dorastania, buntu, często zamykania się w sobie to okres kiedy dzieci zaczynają poszukiwać swojej tożsamości, sposobu na życie. Przestają uważać rodziców za jedyne ważne osoby w życiu, już nie słuchają tego co się do nich mówi. Mama i tata nie są już nieomylni, mają swoje wady, a w nastolatku buzują hormony, jest narażony na zmienne środowisko społeczne, musi przetrwać i zaistnieć wśród rówieśników, którzy przechodzą podobną przemianę. Do tego zmiana szkoły, inne wymagania szkolne. Jedni radzą sobie lepiej, innym przychodzi to z trudem. Jednak nie każde złe samopoczucie, czy wycofanie oznacza od razu chorobę.
Jako rodzic bądź uważny na to jak długo taki stan obniżonego nastroju trwa. Jeżeli widzisz, że twoje dziecko ma taki problem już od kilku tygodni a dodatkowo skarży się na kłopoty ze snem, brak apetytu czy apatię – skontaktuj się z lekarzem. Sprawdź czy jest to zwykła chandra czy może już depresja, która u nastolatków rzadko bywa wynikiem nagłych wydarzeń. To choroba, która zaczyna się powoli, podstępnie. Najpierw mogą być problemy z koncentracją, a w efekcie z nauką i emocjami. Dziecko, które wcześniej bardzo dobrze funkcjonowało, nagle przestaje chodzić do szkoły, odrabiać lekcje, a nawet mieć problemy z agresją. Taka osoba czuje w sobie dużo żalu, samotności, niezrozumienia, których nie umie wyrazić. Odczuwa tak duży ból, że nie potrafi go dłużej znosić. Dlatego może się zdarzyć, że dojdzie do okaleczenia samego siebie byleby tylko poczuć ulgę.

Objawy depresji
1. Obniżony nastrój – poczucie samotności, zamykanie się w sobie, lęk przed zmianami, negatywne myślenie o sobie, niepokój, drażliwość, negatywny obraz przyszłości i świata
2. Obniżona samoocena – poczucie, ze do niczego się nie nadaję, nic nie umiem, nic mi nie wychodzi
3. Brak siły do działania – senność, leżenie w łóżku, niemożność podjęcia wysiłku
4. Większy krytycyzm – ocena siebie w najbardziej negatywny sposób
5. Poczucie winy z powodu zaniechania pewnych działań – dołowanie siebie, że nie dorównuję innym, że nie spełniam oczekiwań, im dłużej czegoś nie robię tym trudniej się zmobilizować do działania
6. Poczucie beznadziei, bezradności – brak poczucia wpływu, że coś ode mnie zależy
7. Poczucie pustki i samotności – brak odczuwania jakichkolwiek emocji, poczucie wyalienowania.
8. Myśli o śmierci, myśli samobójcze – jako jedyne wyjście z impasu

Jeżeli zauważysz u swojego dziecka spadek nastroju, brak odczuwania przyjemności z wykonywanych działań i spowolnienie funkcjonowania, to znak aby poszukać wsparcia specjalisty.

Depresja u różnych osób może przebiegać różnie. Warto jednak mieć na uwadze to, że zachodzą pewne zmiany w sferze odczuwania emocji, funkcjonowania poznawczego czy zmiany w zachowaniu osoby chorej.

(opracowanie własne)

Czynniki wyzwalające chorobę.
Chociaż depresja nie pojawia się od razu w wyniku jakiegoś zdarzenia, jest pochodną pewnych czynników wyzwalających. Według badaczy najbardziej podatne na depresję są dwa podtypy osobowości: zależna i samokrytyczna, które pokrywają się z zaproponowanymi przez Aarona T. Becka dwoma typami osobowości: socjotropiczną i autonomiczną. Oba typy są ściśle związane z przekonaniami kluczowymi jakie się kształtują u osób w depresji. Owe przekonania dotyczą bycia niekochanym / niekochaną (osobowość socjotropiczna) czy bycia bezradnym / bezradną (osobowość autonomiczna).

• Pierwsza kształtuje się w wyniku lękowo-ambiwalentnego przywiązania czyli u osób wychowanych przez takich opiekunów, którzy są raz wspierający i dostępni a innym nie odpowiadają na potrzeby dziecka. Jeżeli czujemy, że nie jesteśmy kochani to albo będziemy ciągle zabiegać o miłość i uwagę innych albo się wycofamy aby nie doznawać bólu. Dla takiej osoby najważniejsze są relacje, a utrata kogoś bliskiego, ważnego dla nastolatka (chłopaka, dziewczyny, potencjalnej miłości, bliskiego przyjaciela) może być czynnikiem wyzwalającym depresję.
• Druga charakteryzuje się nadmierną kompulsywnością działania wykształconą na przykład w wyniku ciągłej kontroli, odrzucenia, braku ciepłych uczuć za to z oczekiwaniami na efekty i wykonanie zadania. W przypadku poczucia bezradności taka osoba zabiega o bycie zauważonym, najlepszym, perfekcyjnym. Takie osoby uzależniają swoje szczęście od poczucia autonomii i osiągnięć. Najmniejszy błąd traktują w kategoriach być albo nie być, a każda porażka (gorsza ocena w szkole, nieudane zawody sportowe etc.) wpływa na poczucie własnej wartości i obniżony nastrój.

Nic nie jest jednak czarno-białe. Za depresję częściowo odpowiadają geny (predyspozycje) a częściowo wydarzenia z jakimi młody człowiek musiał się zmierzyć. Jedni radzą sobie lepiej inni gorzej w tych samych warunkach, przy tych samych wyzwaniach czy trudnościach.

PAMIĘTAJ. Bez względu na to co stało się wyzwalaczem depresji czy też jakie jest jej podłoże, najważniejsze jest leczenie i skupienie się na pomocy a nie zastanawianie się nad przyczyną.

Czego nie robić?
Przede wszystkim nie pouczać, nie dawać rad, nie naciskać, nie krzyczeć i nie denerwować się na dziecko. Unikaj sformułowań w stylu: Weź się w garść! Przestań się lenić! Nie przejmuj się, inni mają gorzej! Trzeba żyć dalej. Takie rady nie pomagają! Zupełnie nie trafiają do osoby chorej, która ma zaburzone funkcje poznawcze i widzi wszystko w czarnych kolorach. Żadne argumenty do niej nie trafiają a wręcz wzmagają jej poczucie winy, że nie umie sobie z tym poradzić.

Co robić?
Jedyne czego oczekuje osoba w depresji to zrozumienia i wsparcia. Wystarczy przy niej być, okazać zrozumienie bez dawania dobrych rad. Wysłuchaj, nie oceniaj, bądź, przyznaj, że cierpi i staraj się namówić na wizytę u specjalisty.

Depresja u nastolatków najczęściej wynika z niedostrzegania samotności młodego człowieka, który nie ma z kim porozmawiać z kim podzielić się swoimi trudnościami i czuje się wyobcowany, niezrozumiany. Zauważajmy co dzieje się z naszymi dziećmi.

Bibliografia:

Ambroziak K., Kołakowski A., Siwek K. (2018), „Depresja nastolatka”,  GWP

Powyższy tekst jest chroniony ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych. © Copyright by Alicja Stankiewicz