Dlaczego siedzisz i nie chce Ci się wstać? cz. 3 z 4

Cz. 3 Skąd w nas to wycofanie?

Skąd w nas zwykła bezradność, zobojętnienie, wycofanie z działań, lęk, że nie mam wpływu?

Małe dziecko jest odważne, kreatywne, otwarte, ufne i ciekawe świata tak długo jak długo pozwolą mu na to opiekunowie czy środowisko w jakim dorasta. Przez całe życie dostajemy od otoczenia informacje zwrotne na temat skuteczności swojego zachowania. Szybko uczymy się czy dane działanie przynosi żądany efekt czy nie i czy mamy wpływ na to co nam się przydarza.

Bezradności a przez to bezsilności i lęku uczymy się na różne sposoby:

• W rodzinie, od najbliższych, którzy swoją nadopiekuńczością lub autorytarnością wpływają na nasze postrzeganie siebie. Na przykład:
  •  „Nie wchodź na drzewo” – bo spadniesz, bo jesteś zbyt wiotki lub zbyt słaby. I chociaż próbujesz wchodzić  ktoś zawsze cię zdejmuje i udowadnia, że tobie nie wyszło. Nie podejmujesz więc działań bo się nie nadajesz; bo to niebezpieczne, bo nie miałeś szansy spróbować własnych sił
  •  „Nie podchodź do psów bo gryzą” – z czasem każdy pies stanowi potencjalne zagrożenie życia, nie wiesz tak naprawdę jak poradzić sobie z psem, wzrasta lęk;
  •  „Siedź cicho gdy do ciebie mówię vs. czego się nie odzywasz jak z tobą rozmawiam?” – w końcu nie wiesz czy masz mówić czy nie, i kiedy, więc się nie udzielasz;
  • Ojciec, który cię karci niezależnie od tego czy zrobisz coś dobrze czy źle – skąd więc masz wiedzieć co jest dobre a co złe, jak uciec od batów, przestajesz robić cokolwiek.
• W szkole otrzymując informacje zwrotne od nauczycieli, którzy oceniają nasze zachowanie, kroki, posunięcia, na przykład zawsze w ten sam negatywny sposób
  • Np.; choćbym napisała najlepszy tekst, i takt nauczyciel obniży mi ocenę bo postrzega mnie jako osobę, która nie umie dobrze pisać, lub patrzy na mnie przez pryzmat brata nieudacznika – więc się nie wysilam, przez co nie rozwijam.
• Przebywając w określonym toksycznym środowisku, w grupie, wśród rówieśników którzy udowadniają nam nasze słabości a my zaczynamy w nie wierzyć, i uwewnętrzniać przekonanie, że się nie da nic z tym zrobić bo przecież wszyscy nam mówią jacy jesteśmy do niczego.
• W sytuacjach losowych w jakich się znajdziemy
  • długotrwałe bezrobocie, ciągła pomoc innych (chciana – bo tak wygodniej lub nie chciana – bo ktoś wie lepiej), wyręczanie i odsuwanie nas od wzięcia losu w swoje ręce. Przykładem może być 28 letni mężczyzna mieszkający z matką, nie potrafiący ukroić chleba czy zrobić prania.

Wyuczona bezradność ma ogromną moc destrukcyjną. Powoduje, że w danej osobie, bezwiednie uruchamiają się różnego rodzaju deficyty:

• poznawcze objawiające się nieprawdziwym postrzeganiem sytuacji i siebie, a także trudnościami w nabywaniu nowych umiejętności,
• motywacyjne polegające na niechęci do podejmowania działania, braku umiejętności do angażowania się,
• emocjonalne objawiające się depresją, apatią, lękiem, przemęczeniem, długim dochodzeniem do siebie po ewentualnej porażce,
• społeczne charakteryzujące się wycofaniem, zamknięciem na kontakty i relacje z innymi aż po izolację społeczną.

Aby nie wpaść w sidła wyuczonej bezradności potrzebne jest mądre i wspierające nasz rozwój środowisko. Oczywiście nie mamy wpływu na to gdzie się urodziliśmy, w jakiej rodzinie. Często również nie mamy wpływu na to do jakiej szkoły chodzimy. Jednak w życiu dorosłym, mając większą świadomość siebie i tego czego oczekujemy od życia, sami decydujemy o naszych wyborach. To jaką drogę wybierzemy, z jakich możliwości skorzystamy zależy od nas samych. To co mamy w dużej mierze zależy od tego jak postrzegamy siebie i gdzie w przestrzeni, względem innych osób i sytuacji ustawiamy swoją osobę. Jeśli masz wątpliwość czy jesteś w miejscu w jakim chciałaś być – zapytaj o to siebie. Sprawdź co sprawiło, że znalazłaś się tu gdzie jesteś teraz. Jeżeli czujesz, że to nie to, poszukaj odpowiedniego wsparcia u kogoś bliskiego, lub znajdź odpowiedniego Coacha. Jeżeli sprawa będzie miała głębsze podłoże – poszukaj specjalisty, odpowiedniego terapeuty czy psychologa.

Szukajmy sposobów chronienia siebie przed bezradnością. CDN

Powyższy tekst jest chroniony ustawą o prawie autorskim i prawach pokrewnych. © Copyright by Alicja Stankiewicz